Göz calağı meyvə ağaclarının yetişdirilməsi metodlarından biridir. Bu prosesdə, ağacların keyfiyyətini artırmaq üçün formalaşmamış tumurcuqdan (göz) istifadə edilir. Əsasən, yay və payız mövsümündə, şaxə və ya budaq parçası olaraq götürülən gözlər yeni ağacların inkişafı üçün yerə əkilir. Bu metod, xüsusilə meyvə ağaclarının çoxaldılması və keyfiyyətli bitkilərin yetişdirilməsi üçün faydalıdır.
Göz calağı bitkilərin vegetativ çoxaldılması üsullarından biridir. Bu metod əsasən meyvə ağacları və dekorativ bitkilərin calaq edilməsi üçün istifadə olunur. Göz calağının mahiyyəti bir bitkinin (meyvə verən və ya yüksək keyfiyyətli növün) bir “gözünün” (gözcük və ya tumurcuq) başqa bir bitkinin (calaqaltı) gövdəsinə və ya budağına yerləşdirilməsidir.
Göz calağının bir neçə növü var:
Adi göz calağı
Göz calağını ildə iki mövsümdə – yaz və yay-payızda vurulması təsərrüfat üçün çox faydalıdır. Göz calağının iqtisadi cəhətdən üstünlüyü calaq vurmaq üçün bir ədəd göz və ya tumurcuğun tələb olunmasıdır. Adi göz calağı yatan gözlə və oyanan tumurcuqla aparılır.
Yatan gözlə calaq
Calaqaltıda ikinci dəfə şirə axımı dövründə – iyul ayından başlayaraq sentyabr ayının axırlarınadək vurulan göz calağına yay-payız göz calağı deyilir. Calanmış göz tutduqdan sonra gələn ilin yazınadək yatmış vəziyyətdə qaldığından ona yatmış və ya cücərməyən göz calağı deyilir.
Oyanan gözlə – tumuqcuqla calaq
Calaqaltıda birinci dəfə şirə axımı dövründə – aprel-may ayında vurulmuş calağa yaz göz calağı, cücərən göz calağı və ya oyanmış göz calağı deyilir. Calanmış tumurcuq 15-20 gün ərzində tutaraq oyanır, normal becərmə şəraitində vegetasiya dövrünün axırınadək bağ salmaq üçün yararlı birillik ting əmələ gətirir. Tinglik təsərrüfatlarında yatmış göz calağı daha geniş tətbiq edilir.
Göz calağı metodunun effektivliyi yüksəkdir, çünki bu üsul bitkilərin keyfiyyətini artırır və onların daha sürətli inkişaf etməsinə şərait yaradır. Yeni bitkilər, ana ağacın gücünü və məhsuldarlığını özündə saxlayır. Bu metod, həmçinin daha az torpaq və vaxt sərf edərək yüksək məhsul verən və daha sağlam ağaclar yetişdirməyə imkan verir. Göz calağı, xüsusilə soyuq bölgələrdə və əkin sahələrində daha yaxşı uyğunlaşa bilən növlərin yetişdirilməsi üçün geniş istifadə olunur.
Göz Calağının Üstünlükləri:
✅ Bitkinin xüsusiyyətlərini qoruyaraq çoxaldılmasını təmin edir.
✅ Daha sürətli və sağlam inkişaf edir.
✅ Xəstəliklərə və iqlim şəraitinə daha davamlı olur.
✅ Meyvə verən dövrü qısaldır.
Göz Calağı Prosesi:
1. Calaqaltı seçilir – Müvafiq növə uyğun sağlam və güclü bir bitki seçilir.
2. Gözcüklü budaq hazırlanır – Seçilmiş ağacdan sağlam bir budaq götürülür və üzərindəki gözcüklər ayrılır.
3. Kəsik açılır – Calaqaltının qabığında uyğun formada kəsik açılır.
4. Gözcüklər yerləşdirilir – Götürülən göz calağı diqqətlə calağa yerləşdirilir.
5. Bağlanır və qorunur – Bağlayıcı material ilə möhkəmləndirilir və qurumaması üçün mühafizə edilir.
6. Böyümə izlənilir – Bir neçə həftə ərzində inkişaf prosesi nəzarətdə saxlanılır.
Göz calağı bitkilərin çoxaldılması və keyfiyyətli məhsul əldə etmək üçün ən effektiv üsullardan biridir. Əgər düzgün və qaydalara uyğun tətbiq olunarsa, yüksək məhsuldarlıq və sağlam ağaclar əldə edilə bilər.